ĐỘNG CƠ ĐIỆN 1 PHA

1) Định nghĩa động cơ điện 1 pha

Motor điện 1 pha là loại động cơ sử dụng dòng điện cấp 1 pha 220V dân dụng. Bộ phận chính của động cơ này gồm 1 cuộn dây pha, 1 dây nguội và tụ điện làm lệch pha. Nhờ vậy mà động cơ tạo nên từ trường 1 pha chuyển thành động năng cung cấp cho máy hoạt động.

2) Ứng dụng động cơ điện 1 pha 

Động cơ 1 pha chuyên dùng lắp cho các loại máy: 

• Dùng lắp máy xay café, máy chế biến điều, máy trộn thức ăn gia súc
• Dùng trong băng tải, băng truyền, cẩu nâng hàng, kéo tời vật liệu xây dựng lên cao.
• Lắp máy lồng quạt thổi khí, sục khí ao tôm
• Lắp máy bơm nước ly tâm, bơm đẩy cao, đẩy xa

3) Ưu điểm động cơ điện 1 pha

• Motor điện 220v an toàn hơn và dễ sử dụng hơn cho mọi người dân, so với điện công nghiệp
• Gọn gàng dễ lắp đặt, di chuyển linh hoạt trong nhà, trong xưởng
• Chạy được điện yếu, 200 volt vẫn khởi động tốt
• Có khả năng tiết kiệm điện. Nhất là với các loại cao cấp như Hitachi, Parma, Mitsubishi

4) Cấu tạo động cơ điện 1 pha

Cấu tạo motor điện 1 pha gồm các bộ phận chính sau:

• Vỏ motor thường làm bằng nhôm, gang hoặc thép.
• Phần tĩnh (Stator): Bao gồm lõi thép dẫn từ và dây quấn đồng cao cấp
• Phần quay (Rotor): Bao gồm lõi thép quay, cuộn dây roto gắn với trục quay, cánh quạt.
• Tụ ngâm: có vai trò bù công suất
• Tụ đề: Tụ để khởi động
• Vòng bi để đỡ trục khi truyền lực,
• Cầu điện để đấu nối với nguồn điện từ trong tường. 
• Cánh quạt nhựa, hoặc nhôm, để làm mát motor khi vận hành

5) Nguyên lý hoạt động motor điện 1 pha

Động cơ điện 1 pha hoạt động theo nguyên lý từ trường quay như sau:

• Dòng điện xoay chiều 1 pha được cấp vào động cơ, chạy qua dây quấn Stator tạo từ trường quay có độ lớn tùy thuộc vào cấu tạo dây
• Thanh dẫn của Rotor chịu tác động của từ trường quay, làm xuất hiện suất điện động cảm ứng, tạo dòng điện cảm ứng trong dây quấn
• Dòng điện cảm ứng của thanh dẫn tương tác với từ trường tạo lực điện từ làm quay trục Rotor cùng chiều với từ trường quay
• Tốc độ quay của Rotor (n) luôn nhỏ hơn tốc độ quay của từ trường (n1), độ sai lệch này được tính bằng hệ số trượt S (từ 2 - 10%)

6) Thông số kỹ thuật motor 1 pha 

Sau đây là các ký hiệu cơ bản trên tem của động cơ 1 pha

• Công suất của motor 1 pha gồm có:: 0.37kw 1/2HP,   0.75kw 1HP (1 ngựa),   1.1kw 1.5HP,   1.5kw 2HP (2 ngựa);   2.2kw 3HP (3 ngựa),   3kw 4HP,   3.7kw 5HP (5 ngựa) và 180w, 1/4HP  (0.25 ngựa)
• B3: là motor chân đế, B5 là mặt bích và B35 là loại vừa chân đế vừa mặt bích.
• Amp: ký hiệu thể hiện dòng điện ampe định mức, không được sử dụng quá mức này.
• IP: là hệ số bảo vệ bụi và nước, thường thì motor 1 pha có IP55 với motor kín và, IP44 với motor hở
• Cấp chịu nhiệt của cuận dây đồng: cấp B chịu 130 độ và cấp F chịu 155 độ là 2 loại dây đồng phổ biến nhất

7) Phân loại động cơ điện 1 pha

Có thể phân loại motor 1 pha theo tính năng hoạt động như sau:

• Motor 1 pha làm bơm nước, tốc độ 2800, 2900, 3000 vòng phút, chuyên hút nước tươi tiêu ruộng vườn, giặt giũ
• Motor 1 pha mini tải nhẹ: công suất từ 15w tới 400w, chuyên cho các việc cần gọn nhẹ như chế tạo robot
• Motor 1 pha sàng rung: còn gọi là đầm rung 220v, chuyên các việc phân loại ngũ cốc, nông sản.
• Motor 1 pha tải nặng YC là dòng chuyên các việc cần lực lớn như máy cắt sắt, máy cưa gỗ.  
• Motor 1 pha trục bánh răng: là loại chuyên dùng cho bơm hút dầu, các chất sệt như mật ong, keo, sơn
• Motor 1 pha  trục âm là loại chuyên dùng cho bơm thủy lực
• Motor 1 pha gắn hộp giảm tốc: là động cơ có lực momen lớn chuyên làm băng tải chở hàng hóa, ảnh minh họa như sau: