Hướng Dẫn Sửa Chữa Và Quấn Lại Motor 1 Pha

02 thg 2 2024 16:21

Motor 1 pha là loại motor điện phổ biến nhất trong gia đình và các thiết bị điện công nghiệp. Tuy nhiên, motor 1 pha cũng có thể bị hỏng hóc, trong đó hư hỏng thường gặp nhất là hư hỏng cuộn dây. Khi cuộn dây motor 1 pha bị hỏng, người dùng có thể lựa chọn mang motor đến cửa hàng điện để sửa chữa hoặc tự quấn lại motor tại nhà.

Nếu bạn là một người dùng có kinh nghiệm sửa chữa điện, bạn hoàn toàn có thể tự quấn lại motor 1 pha tại nhà. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách sửa chữa và quấn lại motor 1 pha một cách chi tiết và dễ hiểu.

Nội dung

1. Khái niệm motor 1 pha
2. Công thức tính số vòng dây quấn motor 1 pha
3. Hướng dẫn cách quấn motor 1 pha
4. Cách kiểm tra cuộn dây motor 1 pha trước khi quấn lại
5. Cách lựa chọn dây quấn phù hợp với motor
6. Cách xử lý các lỗi thường gặp khi quấn motor 1 pha
7. Một số lưu ý khi quấn motor 1 pha
Kết luận

1. Khái niệm motor 1 pha

Motor điện 1 pha là loại động cơ có dây quấn stato với cấu tạo chỉ có 1 cuộn dây pha, trong khi đó nguồn cấp lại là 1 dây pha được kết hợp với 1 dây nguội, đồng thời có thêm 1 cái tụ điện nhằm mục đích làm lệch pha. Cách quấn motor 1 pha cụ thể dưới đây sẽ giúp bạn tự quấn motor điện của động cơ mà không cần phải ra tiệm sửa chữa điện dân dụng như trước nữa.

Motor điện 1 pha là loại động cơ có dây quấn stato

Thật đáng sợ khi phải sống trong 1 thế giới tối tăm lạc hậu, không có sự xuất hiện của bất kỳ nguồn năng lượng điện nào, đúng không nào ? Các ngành nghề công nghiệp nặng cũng đều sở trở nên chậm chạp, trì trệ, chậm tiến độ. Đồng thời, có lẽ chúng ta sẽ không bao giờ được thấy được hình ảnh chính xác cụ thể của những loại thiết bị thông minh đó, chẳng như điện thoại di động hoặc kể cả máy tính bảng.

Đã là thiết bị kỹ thuật thì chắc hẳn mỗi khi gặp các vấn đề sự cố hay trục trặc sẽ luôn là một “cơn ác mộng” khủng khiếp mà chúng ta khó có thể nào tránh được. Tuy nhiên, nếu như bạn có đủ tự tin và chú ý trang bị cho mình một vài kiến thức về các loại thiết bị mô tơ điện 1 pha thì bạn có thể tự mình thực hiện các thao tác quấn motor cho loại động cơ này trong gia đình. Dưới đây là một số cách quấn motor điện 1 pha vô cùng đơn giản dễ thực hiện cho bạn tham khảo.

2. Công thức tính số vòng dây quấn motor 1 pha

Đầu tiên, các bạn cần phải nhận biết và tiến hành ghi lại thông tin trên nhãn của động cơ 1 pha, đặc biệt là: hộp nối dây số có hình sao hay hình tam giác, thông số điện áp sử dụng, tốc độ quay định mức của động cơ là bao nhiêu.

Khi đã ghi chép lại đầy đủ các thông số kỹ thuật vừa kể trên, bạn sẽ tính được số cực 2p của dây quấn Stato chính xác (với tần số f = 50Hz) là bao nhiêu. Hãy tham khảo các số liệu chúng tôi cung cấp ở bên dưới:

Nếu n1 xấp xỉ khoảng 3000 vòng/ phút thì giá trị được tính là 2p = 2
Nếu n1 xấp xỉ khoảng 1500 vòng/ phút thì giá trị được tính là 2p = 4
Nếu n1 xấp xỉ khoảng 1000 vòng/ phút thì giá trị được tính là 2p = 6
Nếu n1 xấp xỉ khoảng 750 vòng/ phút thì giá trị được tính là 2p = 8
Nếu n1 xấp xỉ khoảng 600 vòng/ phút thì giá trị được tính là 2p = 10,...

Cần phải nhận biết và tiến hành ghi lại thông tin trên nhãn của động cơ

Động cơ điện 1 pha kiểu tụ điện khởi động sẽ có rãnh cuộn dây làm việc là ZA chiếm đến ⅔ số rãnh, còn rãnh dây quấn khởi động cũng chiếm đến ⅓ tổng số rãnh Z của Stato. Quấn đồng tâm là kiểu quấn dây thường xuyên được sử dụng với đặc điểm là các bin quấn có độ to nhỏ không giống nhau.

Tuy nhiên, chúng đều có chung 1 đặc điểm đó là mỗi bin hơn kém nhau tới 2 rãnh. Về cách thức quấn thì chúng ta sẽ quấn dây liền thành từng tổ, còn gọi là phương pháp quấn chập đôi, quấn chập ba. Sau khi đã tính toán được các yếu tố cần thiết, chúng ta bắt đầu tiến hành vẽ sơ đồ quá trình quấn dây máy bơm nước.

Hãy chuẩn bị 2 cây bút cùng với 2 màu khác nhau để cho dễ dàng phân biệt. Nếu bạn không có sẵn 2 cây với 2 màu khác nhau, có thể dùng nét liền và nét đứt để vẽ. Cũng không cần phải quá cầu kỳ, bạn hãy bắt đầu đánh dấu thứ tự từ 1 24. Biết rằng số rãnh ở mỗi cực 1 của cuộn làm việc là A (qA=4) cuộn khởi động là B (qB=2), chúng ta hãy lấy bút kẻ lần lượt các nét sau đây:

Nét liền kẻ 4 lần
Nét đứt kẻ 2 lần

Kẻ lần lượt tiếp đế như thế cho đến hết 24. Sau đó, các bạn hãy đánh dấu chiều của dòng điện bằng dấu mũi tên. Cứ 4 lần mũi tên chỉ chiều của dòng điện là đi lên lại 2 lần theo chiều mũi tên thể hiện chiều dòng điện đi xuống,… ở từng màu cho đến khi hết tổng 24 rãnh.

Tiếp tục vẽ thêm bước quấn dây yA và dây yB của bin lớn nhất (có 6 rãnh). Từ bin lớn nhất, chúng ta sẽ vẽ được các bin nhỏ hơn nằm trong lòng nó sao cho đủ bộ và hướng từ các mũi tên đã đánh dấu nối dành cho các bin lại cho đúng chiều.

3. Hướng dẫn cách quấn motor 1 pha

Một vài phương pháp quấn dây motor chỉ có bộ phận cơ bản nhất khi sửa chữa motor điện, đó là:

Quấn Stato

Thông thường, phần cảm ở stato của động cơ chỉ có 2 cuộn dây nên khi kiểm tra, phát hiện hư hỏng và quấn lại cũng sẽ dễ dàng hơn cả quạt điện có vòng chập. Bi dây sau khi đã quấn được vào khuôn gỗ cho đúng cỡ dây và đủ số vòng tương tự như cũ thì chúng ta hãy tháo khuôn lấy bin ra bọc kỹ bằng băng vải vào, lót bìa cách điện lồng vào 2 cực lồi của stato.
Ở những động cơ hoạt động cần nhiều cấp tốc độ (chẳng hạn như máy xay hoa quả của Nhật Bản có 7 tốc độ) người ta thường dùng biện pháp cơ bản là quấn thêm nhiều cuộn dây số hạ vào trong cực từ để khi cần thì có thể đấu nối tiếp thêm vào cuộn chính giúp cho các tốc độ chậm lại.
Cần chú ý quấn và đấu dây thuận chiều đúng nguyên bản để máy quay theo chiều đã quy định.Trường hợp muốn đổi chiều quay thì các bạn cần phải đổi chéo 2 dây nối ra chổi than để có thể đổi chiều dòng điện vào roto.

Quấn Rotor

Phần ứng của các loại motor điện thường được người ta quấn dây theo kiểu xếp giống như phần ứng của động cơ điện một chiều hai cực, chỉ khác ở cách nối dây ra cổ góp.
Động cơ vạn năng lúc này sẽ có 3 cách nối dây ra phần cổ góp, còn tùy theo thiết kế bố trí vị trí 2 cái chổi than trên đường trung tính của động cơ mà có: kiểu nối dây thẳng rãnh ở bên trái động cơ, bên phải hoặc có khi nằm chính giữa (tính theo bước quấn).

Động cơ vạn năng lúc này sẽ có 3 cách nối dây ra phần cổ góp

Hướng dẫn một vài thao tác để quấn dây motor khi tiến hành sửa chữa các loại thiết bị điện trong gia đình:

Đối với chiếc máy hút bụi, quét nhà: Thông thường thì motor ở các loại thiết bị đồ điện trong gia đình có số phiến góp thường gấp đôi số rãnh z (để làm giảm nhỏ điện áp giữa 2 phiến góp dưới 35V). Về số lượng thì cuộn dây vẫn bằng với số rãnh và chúng được quấn kép.

Vậy trong một rãnh thực tế vẫn chỉ có cạnh đầu và cuối của 2 cuộn dây khác nhau được tỏa ra 2 phía, nhưng 1 cuộn dây bây giờ lại cần phải có từ 2 đến nhiều bin tùy thuộc theo tỉ số k/ z.

Ví dụ: Quấn lại 1 chiếc máy hút bụi Liên Xô cũ có công suất 150W, điện áp là 220V, 2 cực. Rô to cỡ dây có tiết diện là d = 0,16mm, vòng dây là w= 70 x 4 vòng, khi đó, ta có z =10; k = 20; k/ z = 2

Quấn đuổi về phía bên trái, mỗi rãnh sẽ có đến 2 đôi dây nối chạy ra cổ góp. Việc đánh dấu các rãnh khi tiến hành phải theo thứ tự ngược chiều của kim đồng hồ. Ta có thể tính được bước quấn: y1 = z/ 2p – 1 = 10/ 2 – 2/ 2 = 4. Vậy bạn phải quấn 10 cuộn dây, bao gồm 20 bin, mỗi bin có tới 70 vòng, dây cỡ tiết diện d = 0,16mm

Đối với các loại thiết bị điện như máy khoan cầm tay: Máy khoan điện thường hay bị hỏng phần rôto, bạn có thể dùng đèn để kiểm tra xem chúng bị đứt dây hoặc là chạm mát, dùng Ronha để kiểm tra xem chúng có bị chập mạch không, giống như kiểm tra phần ứng của máy điện một chiều.
Nếu không có Ronha thì các bạn có thể đo bằng vạn năng kế, nhưng việc này phải có kinh nghiệm mới có thể xác định chính xác được. Cách làm cụ thể tiến hành như sau:

Đầu tiên cần tháo dây ở cái chổi than ra để nối lại. Sau đó, cấp điện xoay chiều thẳng vào stato, thông qua một chiếc đèn thử 220V/ 75 100W. Đặt chiếc vạn năng kế ở mức thang đo mV (điện xoay chiều) rồi tiến hành đo điện áp ở 2 phiến cổ góp ở cạnh nhau.

Dùng tay quay từ từ phần roto để đo điện áp ở tất cả những phiến góp cạnh nhau còn lại. Điện áp khi đo (ở một vị trí cố định) giữa 2 phiến góp lúc đó phải bằng nhau (ở cả ở phần roto) thì chứng tỏ dây quấn không bị chập.

Nếu có 2 phiến góp nào đó thì điện áp lúc này xuống rất thấp, hoặc bằng 0 là dây quấn nối với 2 phiến góp này sẽ bị chập nhau, buộc bạn phải quấn lại.

Dùng tay quay từ từ phần roto để đo điện áp ở tất cả những phiến góp

Ví dụ: Stato có 2 bin quấn dây có tiết diện d = 0,38mm, mỗi bin sẽ quấn được số vòng là w = 190. Khi đó, số rãnh của roto là z =12, còn số phiến góp là k=24. Vậy, bạn phải quấn tất cả 12 cuộn dây, gồm có 24 bin, mỗi bin có số vòng w = 33 vòng (mỗi rãnh cũng sẽ có 33 x 4 = 132 sợi dây) và dây quấn có độ dày là 0,3mm.

4. Cách kiểm tra cuộn dây motor 1 pha trước khi quấn lại

Để đảm bảo quấn lại motor thành công, cần kiểm tra cuộn dây motor cũ trước khi tiến hành quấn lại. Có thể kiểm tra bằng cách:

Kiểm tra xem cuộn dây có bị đứt, chập, hở mạch không

Có thể kiểm tra bằng cách sử dụng đồng hồ vạn năng để đo điện trở giữa các đầu dây của cuộn dây. Nếu điện trở giữa các đầu dây bằng 0 thì chứng tỏ cuộn dây bị chập. Nếu điện trở giữa các đầu dây là vô cùng lớn thì chứng tỏ cuộn dây bị hở mạch.

Kiểm tra xem cuộn dây có bị phồng rộp, cháy nổ không

Có thể kiểm tra bằng cách quan sát bằng mắt thường. Nếu cuộn dây bị phồng rộp, cháy nổ thì chứng tỏ cuộn dây bị hư hỏng nặng, cần thay thế mới.

Kiểm tra xem cuộn dây có bị biến dạng không

Có thể kiểm tra bằng cách dùng tay sờ vào cuộn dây. Nếu cuộn dây bị biến dạng thì chứng tỏ cuộn dây bị hư hỏng, cần thay thế mới.

5. Cách lựa chọn dây quấn phù hợp với motor

Trước khi quấn lại motor, cần lựa chọn dây quấn phù hợp với motor. Cần lưu ý các yếu tố sau khi lựa chọn dây quấn:

Loại dây quấn (dây đồng, dây nhôm)

Dây đồng có độ dẫn điện cao hơn dây nhôm, tuy nhiên giá thành cũng cao hơn. Dây nhôm có giá thành thấp hơn dây đồng, tuy nhiên độ dẫn điện thấp hơn.

Tiết diện dây quấn

Tiết diện dây quấn cần phù hợp với điện áp định mức của motor. Nếu tiết diện dây quấn quá nhỏ thì cuộn dây có thể bị quá tải, dẫn đến cháy nổ. Nếu tiết diện dây quấn quá lớn thì cuộn dây sẽ cồng kềnh, tốn kém.

Điện áp định mức của dây quấn

Điện áp định mức của dây quấn cần phù hợp với điện áp định mức của motor. Nếu điện áp định mức của dây quấn thấp hơn điện áp định mức của motor thì cuộn dây có thể bị hỏng.

6. Cách xử lý các lỗi thường gặp khi quấn motor 1 pha

Một số lỗi thường gặp khi quấn motor 1 pha bao gồm:

Cuộn dây bị chập

Có thể xử lý bằng cách tháo cuộn dây ra và quấn lại. Cần lưu ý quấn cuộn dây cẩn thận, tránh để dây quấn chạm vào nhau.

Cuộn dây bị hở mạch

Có thể xử lý bằng cách nối lại các điểm bị hở mạch bằng dây đồng. Cần lưu ý nối cẩn thận, đảm bảo không bị chập mạch.

Cuộn dây không đủ vòng

Có thể xử lý bằng cách quấn thêm vòng dây vào cuộn dây. Cần lưu ý quấn cuộn dây đều đặn, tránh để cuộn dây bị lệch.

Cuộn dây không đều

Có thể xử lý bằng cách quấn lại cuộn dây. Cần lưu ý quấn cuộn dây đều đặn, đảm bảo số vòng dây của mỗi rãnh là bằng nhau.

Việc bổ sung các sub topics này sẽ giúp bài viết cung cấp đầy đủ và chi tiết hơn về cách quấn motor 1 pha, đáp ứng nhu cầu tìm kiếm của người đọc.

7. Một số lưu ý khi quấn motor 1 pha

Để quấn motor 1 pha thành công, cần lưu ý một số điểm sau:

Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ và vật liệu cần thiết

Cần chuẩn bị đầy đủ dụng cụ và vật liệu cần thiết, bao gồm:

* Dây quấn * Đồng hồ vạn năng * Kéo cắt dây * Kìm bấm đầu dây * Bút chì * Thẻ bài * Keo dán

Kiểm tra cuộn dây cũ trước khi quấn lại

Cần kiểm tra cuộn dây cũ trước khi quấn lại để xác định xem cuộn dây có bị hư hỏng không. Nếu cuộn dây bị hư hỏng nặng thì cần thay thế mới.

Lựa chọn dây quấn phù hợp

Cần lựa chọn dây quấn phù hợp với motor, bao gồm loại dây quấn, tiết diện dây quấn và điện áp định mức của dây quấn.

Quấn cuộn dây cẩn thận

Khi quấn cuộn dây cần cẩn thận, tránh để dây quấn bị chập, bị hở mạch hoặc bị lệch.

Kiểm tra cuộn dây sau khi quấn

Sau khi quấn cuộn dây cần kiểm tra cuộn dây để đảm bảo cuộn dây không bị lỗi.

Kết luận

Bài viết đã cung cấp đầy đủ các thông tin về cách quấn motor 1 pha, bao gồm:

Cách tính số cực của stato
Cách tính số vòng dây quấn cho stato
Cách quấn stato
Cách quấn roto

Ngoài ra, bài viết còn bổ sung thêm các sub topics về cách kiểm tra cuộn dây motor 1 pha trước khi quấn lại, cách lựa chọn dây quấn phù hợp và cách xử lý các lỗi thường gặp khi quấn motor 1 pha.

Việc bổ sung các sub topics này giúp bài viết cung cấp đầy đủ và chi tiết hơn về cách quấn motor 1 pha, đáp ứng nhu cầu tìm kiếm của người đọc.

Hy vọng bài viết sẽ giúp ích cho bạn trong việc quấn motor 1 pha.

Nội Dung Có Thể Bạn Quan Tâm:

4.798 reviews