Một Số Lỗi Thường Gặp Khi Thực Hiện Không Đúng Sơ Đồ Đấu Dây Động Cơ Điện 1 Pha

Bạn có phải là người thích tự tay sửa chữa đồ điện gia dụng? Nếu vậy, bạn có thể đã từng đấu dây động cơ điện 1 pha. Tuy nhiên, nếu bạn không cẩn thận, bạn có thể mắc phải một số lỗi phổ biến có thể khiến động cơ không hoạt động hoặc thậm chí bị hỏng.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về một số lỗi thường gặp khi thực hiện không đúng sơ đồ đấu dây động cơ điện 1 pha. Chúng ta cũng sẽ xem xét cách khắc phục các lỗi này để giúp động cơ của bạn hoạt động trơn tru.

1. Khái niệm về motor 1 pha

Trước khi đi vào sơ đồ đấu dây motor 1 pha, chúng ta hãy cùng tìm hiểu sơ lược về khái niệm motor 1 pha. Motor 1 pha là loại động cơ mà cuộn dây quấn stato chỉ có đúng 1 cuộn dây pha. Nguồn cấp của motor 1 pha chính là 1 dây pha cùng với 1 dây nguội. Khi chỉ có 1 cuộn dây pha thì động cơ sẽ dừng, không hoạt động được nữa. Cho nên, bắt buộc bạn phải có cuộn dây pha để có thể mở máy được.

Nguồn cấp của motor 1 pha chính là 1 dây pha cùng với 1 dây nguội

Motor 1 pha có cấu tạo bao gồm 2 phần chủ yếu là phần tĩnh (stato) và phần quay (roto). Hai bộ phận này chỉ có thể hoạt động được khi có dòng điện xoay chiều chạy qua. 

2. Sơ đồ đấu dây motor 1 pha

Bước 1: Xác định chính xác cụm dây cần đấu. Hay nói cách khác, cần xác định rõ đâu là dây Lo, Hi, R, S, Me,... để đấu cho đúng. Cách đấu tụ của bước này là bạn phải đo điện trở của các cặp dây cho đúng.

Bước 2: Tiến hành đấu tụ bằng cách lấy 1 dây chạy ®   và 1 dây đề (S) đem đấu với nhau. Sau đó nó sẽ tạo thành 1 chụm của nguồn điện. 

Bước 3: Nối dây đề còn lại vào 1 trong 2 tụ của động cơ. 1 dây làm việc còn lại thì hãy đem đấu với 1 dây của tụ điện còn lại. Cuối cùng, đem đấu với dây nguồn nữa là xong. Điều quan trọng là các bạn phải xác định được đúng các loại dây.

Xác định chính xác cụm dây cần đấu

3. Xác định đầu dây trong động cơ 1 pha

Cách xác định đầu dây motor 1 pha được tiến hành như sau:

Bước 1: Sử dụng đồng hồ đo VOM để đo điện trở trên 10 cặp điện trở của 5 đầu dây motor. R và S chính là cặp dây có điện trở lớn nhất. Như vậy, ở bước đầu bạn đã xác định đúng được 2 dây.

Bước 2: Xác định dây R và S bằng cách đo điện trở của 3 dây còn lại. Sau đó, đem so sánh với 2 dây còn lại R, S. Dây nào có độ lớn điện trở cao nhất thì đó chính là dây R. Dây có điện trở đo được thấp hơn 1 chút thì đó là dây S.

Bước 3: Đo điện trở của 3 sợi dây còn lại và so sánh chúng với dây R. Nếu dây nào có điện trở lớn nhất trong số 3 dây so với R thì đó là dây Lo. Nếu độ lớn ở mức trung bình thì đây chính là dây Me. Thấp nhất chính là dây Hi. 

a) Cách đấu motor 1 pha 2 tụ dùng VOM để dò từng cặp dây và dây đề

Dùng VOM ở chế độ OHM để dò từng cặp dây để tìm ra cặp dây có điện trở nhỏ hơn hoặc xảy ra hiện tượng nạp xả bởi tụ điện. Đồng thời, các đầu dây liên hệ đến hộp chứa tụ khởi động, trong đó có ngắt điện ly tâm thì cặp đó chính là dây đề.

Đối với động cơ 1 pha gồm có 4 dây ra, sau khi đã xác định được 2 dây là cuộn đề và 2 dây còn lại là cuộn chạy thì chúng ta tiến hành đấu dây cho động cơ như sau: Dùng 1 đầu cuộn đề đấu vào 1 đầu cuộn chạy để cho nó ra 1 đầu nguồn. Đầu còn lại của cuộn đề hãy đem đấu nối vào tụ điện (kapa) rồi đấu vào vít ly tâm (nằm ở bên trái bụng) tiếp đó đấu vào đầu dây của cuộn chạy còn lại để cho ra thêm 1 đường dây nguồn nữa. 

Sau khi motor đã ra được 2 dây nguồn thì các bạn tiến hành đấu nguồn điện xoay chiều 220V vào. Muốn đổi chiều quay của động cơ thì các bạn chỉ việc đổi vị trí của 2 dây cuộn đề cho nhau là được.

Tiến hành đấu nguồn điện xoay chiều 220V vào động cơ

b) Đấu dây motor 1 pha bằng dùng cảm ứng điện từ tiến hành xác định cực tím

Mắc từng cặp dây chưa xác định vào trong VOM mức mA kế. Quay trục của động cơ và quan sát, nếu:

• Cặp dây nào có cường độ khác những cặp dây còn lại thì đó chính là cặp dây của pha đề. Đồng thời, 2 cặp còn lại chính là dây pha chạy.
• Nếu động cơ có 6 đầu dây, khi chúng ta đã xác định được 2 đầu cuộn đề thì chỉ còn lại 2 cặp dây. Chỉ cần xác định đúng chiều cho 2 cặp dây ở trên bằng cách đấu nối tiếp 2 cặp dây của pha chạy, sao cho khi tiến hành xoay trục kim thì mA kế sẽ chỉ đến cường độ lớn nhất. 
• Điều này chứng tỏ 2 cặp dây ở trên đã được đấu đúng chiều là 1 2 nối 3 4. Sau đó, bạn cần đánh dấu cho thật kỹ đầu 1 và 4 để làm đầu ra của cặp dây 2 và 3 rồi đấu chung lại. Hoàn thành thao tác đấu nối cho động cơ hoạt động được tương tự như cách 1.

c) Cách đấu dây motor điện 1 pha có 3 dây ra

Cách xác định các đầu dây của động cơ điện 1 pha và máy nén khí có 3 dây ra (cùng 1 tốc độ) như sau: Motor quạt và máy nén 1 tốc độ dùng trong máy lạnh bao gồm 2 cuộn dây như hình dưới đây với 3 dây ra được quy định, đó là RS C. Trong đó: R chính là dây chạy, S là dây đề (dây khởi động), C là dây chung.

Các bước tiến hành như sau:

Bước 1: Dùng đồng hồ VOM để đo được 3 cặp điện trở chạy qua 3 đầu dây.

Bước 2: Cặp dây có điện trở lớn nhất được xác định chính là 2 dây R và S  => dây còn lại chính là dây C.

Bước 3: So sánh điện trở của dây C so với 2 dây còn lại, nếu dây nào có điện trở nhỏ hơn thì là R, còn dây nào có điện trở lớn hơn thì chính là dây S.

Sơ đồ đấu dây motor bao gồm có 3 dây (1 tốc độ)

d) Cách đấu dây motor điện 1 pha có 4 dây ra

Có 2 cách để xác định chính xác đâu là cuộn LV, đâu là cuộn KD như sau: 

• Bằng mắt thường: Bạn tháo roto ra khỏi stato, tại stato khi đó cuộn LV nằm bên trong và đặc biệt dễ nhận biết do nó có cỡ dây lớn hơn cuộn KD. Chỉ cần nhìn vào các đầu nối ta sẽ biết đâu là cuộn LV và đâu là cuộn KD
• Từ đó suy ra cách đấu dây như sau: Nối 2 đầu dây bất kỳ của dây LV và KD với nhau rồi nối ra 1 dây nguồn. Dây còn lại của cuộn LV sẽ nối với dây nguồn còn lại và 1 má tụ. Dây còn lại của cuộn KD đem nối với má tụ còn lại là xong. Nếu quay ngược lại thì nhớ giữ nguyên 1 cuộn, còn 1 cuộn đảo đầu cho cuối cuộn còn lại là xong.
• Bằng đồng hồ: Vì cuộn dây LV có tiết diện lớn hơn cả cuộn dây KD, mà số vòng cuộn KD lại bằng hoặc lớn hơn cuộn LV nên ta sẽ tiến hành đo thông mạch: Cuộn nào có điện trở nhỏ hơn thì đó chính là cuộn LV. Còn cuộn còn lại là cuộn KD. Về nuô nnàu dây, mỗi người thợ lại đánh dấu 1 kiểu nên dựa vào màu dây để xác định các cuộn k khả quan lắm.

e) Cách đấu dây motor điện 1 pha có 5 dây ra

Bước 1: Vẽ sơ đồ và đánh dấu các màu dây như hình dưới đây. Đo điện trở lần lượt của 10 cặp dây và ghi lại giá trị lên hình.

Bước 2: Tìm cạnh có điện trở lớn nhất là R, S, chứng tỏ 3 dây còn lại chính là Hi, Me, Lo

Bước 3: Trong tam giác Hi Me Lo, 2 cạnh nào có điện trở lớn nhất chính là Hi và Lo => dây còn lại đích thị là dây Me.

Bước 4: So sánh điện trở của dây Me với R, S, cạnh nào đo được điện trở lớn hơn là R, còn cạnh nhỏ là S.

Cách đấu dây cho motor điện 1 pha và xác định các đầu dây

Bước 5: Xác định dây Hi, Lo thông qua R. Nguyên tắc như sau: điện trở càng nhỏ thì tốc độ lại càng cao. Xét 2 cạnh dây R và Hi, Lo, cạnh nào có điện trở nhỏ là Hi, điện trở lớn hơn chính là dây Lo.

f) Cách đấu dây motor điện 1 pha có 6 dây ra

Bước 1: Dùng ôm mét, vặn đến thang đo R x 1 rồi tiến hành đo từng cặp đầu dây, có 3 cặp dây liên lạc từng đôi. Đánh dấu chính xác từng cặp đầu dây liên lạc với nhau và ghi lại trị số điện trở của chúng.

Bước 2: Hai cặp nào có điện trở bằng nhau thì đó chính là 2 cặp của cuộn dây chính gồm có 4 đầu dây, 2 đầu còn lại chính là cuộn phụ.

Bước 3: Đánh số vào các đầu dây: cuộn dây chính là 1 – 2; 3 – 4, cuộn phụ là 5 – 6.

Bước 4:  Xác định cực tính thông qua các đầu dây của cuộn dây chính như sau:

• Lần lượt đấu động cơ giống sơ đồ dưới đây rồi đóng động cơ vào lưới. 
• Giả sử lần thử động cơ chạy rất nhanh, êm, dòng điện thấp thì lúc này cực tính của 2 nửa cuộn pha chính được xác định như sau: dây 1 và 3 là phần đầu dây, dây 2 và 4 là phần cuối. Nếu thử lần 1 động cơ chạy nhanh và êm, dòng điện thấp hơn thì khẳng định dây 1 và 4 là đầu đầu, dây 2 và 3 là đầu cuối.

4. Một số lỗi thường gặp khi không thực hiện đúng sơ đồ đấu dây Motor 1 pha

Thứ 1, tụ điện bị đánh thủng một cách thường xuyên. Phương pháp sửa chữa hiệu quả nhất lúc này là quấn lại motor hoặc bạn có thể thay luôn tụ điện thích hợp với điện áp mà động cơ đang sở hữu. 

Thứ 2, motor 1 pha chạy không được nhanh và khi chạy thường gây ra tiếng ù ù. Khi đó, các bạn cần khắc phục lỗi này bằng cách tiến hành kiểm tra bộ dây. Nếu phát hiện dây bị đứt hay chập nối thì bạn hãy quấn lại.

Video Đấu Đảo Chiều Quay Động Cơ 1 Pha, Đổi Chiều Trục Motor 1 Pha:

Motor 1 pha chạy chậm và thường gây ra tiếng kêu ù ù khó chịu

Thứ 3, động cơ bị ỳ đến mức bạn phải dùng tay để quay thì động cơ mới đi vào hoạt động. Bạn có thể tiến hành thay tụ điện mới cho động cơ.

5. Các loại motor 1 pha

Motor 1 pha được chia thành nhiều loại khác nhau dựa trên số lượng dây ra, cấu tạo và cách đấu dây. Các loại motor 1 pha phổ biến nhất bao gồm:

• Motor 1 pha có 3 dây

Motor 1 pha có 3 dây là loại motor phổ biến nhất hiện nay. Loại motor này có cấu tạo đơn giản, dễ sử dụng và bảo trì. Cách đấu dây của motor 1 pha có 3 dây khá đơn giản, chỉ cần đấu nối 2 dây chạy và 1 dây đề với nguồn điện.

• Motor 1 pha có 4 dây

Motor 1 pha có 4 dây thường được sử dụng trong các thiết bị điện có yêu cầu về tốc độ quay. Loại motor này có cấu tạo phức tạp hơn motor 1 pha có 3 dây, do đó cách đấu dây cũng phức tạp hơn. Để đấu dây motor 1 pha có 4 dây, cần xác định được 2 dây đề và 2 dây chạy.

• Motor 1 pha có 5 dây

Motor 1 pha có 5 dây thường được sử dụng trong các thiết bị điện có yêu cầu về tốc độ quay và khả năng đảo chiều quay. Loại motor này có cấu tạo phức tạp nhất trong các loại motor 1 pha, do đó cách đấu dây cũng phức tạp nhất. Để đấu dây motor 1 pha có 5 dây, cần xác định được 3 dây đề, 1 dây chạy và 1 dây trung tính.

• Motor 1 pha có 6 dây

Motor 1 pha có 6 dây thường được sử dụng trong các thiết bị điện có yêu cầu về tốc độ quay và khả năng đảo chiều quay với tốc độ cao. Loại motor này có cấu tạo phức tạp nhất trong các loại motor 1 pha, do đó cách đấu dây cũng phức tạp nhất. Để đấu dây motor 1 pha có 6 dây, cần xác định được 3 dây đề, 2 dây chạy và 1 dây trung tính.

6. Cách đấu dây motor 1 pha để đảo chiều quay

Để đảo chiều quay của motor 1 pha, cần đảo chiều của hai dây đề. Có hai cách để đảo chiều quay của motor 1 pha:

• Đổi vị trí hai dây đề

Đây là cách đơn giản nhất để đảo chiều quay của motor 1 pha. Chỉ cần đổi vị trí hai dây đề với nhau là động cơ sẽ quay theo chiều ngược lại.

• Sử dụng công tắc đảo chiều

Công tắc đảo chiều là một thiết bị điện có chức năng đảo chiều quay của motor 1 pha. Công tắc đảo chiều có hai tiếp điểm, mỗi tiếp điểm nối với một dây đề. Để đảo chiều quay của motor, chỉ cần đổi vị trí hai tiếp điểm của công tắc đảo chiều.

7. Cách bảo dưỡng động cơ 1 pha

Để động cơ 1 pha hoạt động bền bỉ, cần được bảo dưỡng định kỳ. Các công việc bảo dưỡng động cơ 1 pha bao gồm:

• Kiểm tra và vệ sinh động cơ
• Kiểm tra và thay thế các chi tiết bị hỏng hóc
• Tra dầu mỡ cho động cơ

8. Các dụng cụ cần thiết để đấu dây motor 1 pha

Các dụng cụ cần thiết để đấu dây motor 1 pha bao gồm:

• Đồng hồ vạn năng
• Tua vít
• Kìm cắt dây
• Kiềm tuốt dây

9. Các lưu ý khi đấu dây motor 1 pha

Khi đấu dây motor 1 pha, cần lưu ý những điều sau:

• Đảm bảo đấu dây đúng sơ đồ đấu dây
• Sử dụng dây dẫn có tiết diện phù hợp với công suất của động cơ
• Đảm bảo các mối nối dây chắc chắn

10. Các cách khắc phục lỗi đấu dây motor 1 pha

Nếu đấu dây motor 1 pha không đúng, có thể dẫn đến một số lỗi sau:

• Động cơ không quay
• Động cơ quay chậm
• Động cơ quay không đều
• Động cơ bị nóng

Để khắc phục các lỗi này, cần xác định nguyên nhân gây lỗi rồi tiến hành sửa chữa. Một số cách khắc phục lỗi đấu dây motor 1 pha phổ biến bao gồm:

• Kiểm tra lại sơ đồ đấu dây
• Thay thế dây dẫn có tiết diện phù hợp
• Kiểm tra và sửa chữa các mối nối dây

Kết luận

Đấu dây motor 1 pha là một công việc kỹ thuật đòi hỏi sự chính xác và tỉ mỉ. Để đấu dây motor 1 pha đúng cách, cần nắm vững các kiến thức cơ bản về motor 1 pha, cách xác định đầu dây và các lưu ý khi đấu dây.

Trên đây là bài viết hướng dẫn cách đấu dây motor 1 pha. Bài viết đã cung cấp đầy đủ thông tin về cách đấu dây motor 1 pha, bao gồm các bước thực hiện, các phương pháp xác định đầu dây và một số lỗi thường gặp. Ngoài ra, bài viết cũng đã bổ sung thêm một số nội dung quan trọng, chẳng hạn như các loại motor 1 pha, cách đảo chiều quay motor 1 pha, cách bảo dưỡng motor 1 pha, các dụng cụ cần thiết, các lưu ý và các cách khắc phục lỗi.

Hy vọng bài viết sẽ giúp ích cho những ai đang tìm hiểu về cách đấu dây motor 1 pha.

Nội Dung Có Thể Bạn Quan Tâm:

• Cách Đấu Điện Motor 1 Pha, Đấu tụ, Đảo Chiều Tùy Ý
• Chế Tạo Động Cơ Điện Không Đồng Bộ 1 Pha Tại Nhà - Tự Làm Động Cơ Đơn Giản
• Động Cơ Điện 1 Pha Các Công Suất, Ứng Dụng Cấu Tạo Và Chất Lượng Sản Phẩm
• Giá Motor 1 Pha Các Công Suất
• Động Cơ Parma, Thương Hiệu Bán Chạy Nhất Việt Nam, Quy Mô Tập Đoàn
• Biến Tần Điều Khiển Tốc Độ Motor 3 Pha, Lợi Ích, Khái Niệm
• Giá Motor 3 Pha Hitachi Toshiba Mitsubishi Nhật, ABB, Siemens Đức, Giá Quấn Lại Motor Toàn Quốc