Động cơ điện 3 pha đã trở thành một phát minh vĩ đại của nhân loại, do đó dạng động cơ điện này được nhiều người biết đến và chọn lựa. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, cách quấn motor 3 pha chuyển sang 1 pha lại khiến cho chúng ta phải băn khoăn. Ở bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cách vẽ sơ đồ quấn dây động cơ điện 3 pha cùng với các ví dụ và hình ảnh, sơ đồ cụ thể.
Nội dung
1. Khái niệm motor 3 pha
Trước khi đi vào cụ thể cách quấn motor 3 pha, chúng ta hãy tìm hiểu đôi nét về motor 3 pha. Cấu tạo của motor điện 3 pha thông thường bao gồm 2 bộ phận chính, đó là stator và rotor. Trong đó, stator bao gồm 3 cuộn dây giống hệt nhau được đặt tại 3 vị trí nằm trên vòng tròn lệch nhau khoảng 120 độ để tạo ra từ trường quay. Còn rotor chính là khung dây dẫn có thể quay được dưới tác dụng của từ trường quay.
Sơ đồ cấu tạo của motor điện 3 pha gồm 2 bộ phận chính là stator và rotor
Để tăng hiệu quả hoạt động của động cơ, người ta thường ghép nhiều thanh kim loại chung với nhau thành 1 cái lồng có hình trụ (lồng sóc), mặt bên trên được tạo bởi nhiều thanh kim loại sắp xếp song song với nhau, bộ phận này thường được gọi tên là roto lồng sóc.
Nguyên lý hoạt động của động cơ 3 pha cũng tương tự như động cơ điện xoay chiều AC. Tức là khi mắc động cơ vào trong mạng điện 3 pha, stato sẽ tạo ra từ trường quay làm cho rotor quay liên tục. Chuyển động quay đó cũng được trục máy truyền ra ngoài để có thể vận hành các máy móc, công cụ cũng như các cơ cấu để chuyển động khác.
Motor 3 pha chuyển thành 1 pha hoạt động tốt nhất trong trường hợp bạn đã có động cơ 3 pha. Trong khi đó, nguồn điện cung cấp chỉ có nguồn 1 pha, bạn có thể đấu động cơ 3 pha vào mạng lưới điện gia đình 220V.
Trên thực tế, động cơ điện 3 pha có thể làm việc tốt nhất ở lưới 1 pha giống như động cơ điện 1 pha. Đồng thời, khi sử dụng tụ điện mở máy cho động cơ có thể đạt đến khoảng 80% công suất định mức.
Tuy nhiên, loại động cơ này người ta thường áp dụng đối với động cơ 3 pha có công suất nhỏ dưới 2KW. Khi đó mỗi động cơ cũng cần phải chọn lựa ngay 1 sơ đồ quấn dây và trị số của tụ điện cho phù hợp với động cơ.
Video dây chuyền sản xuất động cơ điện
2. Cách quấn motor 3 pha như thế nào nhanh gọn nhất?
Bây giờ chúng ta hãy cùng đi vào chi tiết cụ thể các bước quấn dây cho động cơ điện 3 pha nhé:
Bước 1: Làm khuôn
Tính chu vi của khuôn quấn dây
Gia công khuôn quấn dây dựa vào kích thước cụ thể của chu vi khuôn đã được tính.
Bước 2: Lót cách điện cho bộ dây. Lót cách điện miệng rãnh (phần bìa úp), cách điện cho thân rãnh, nêm chèn cách điện và cuối cùng là cách điện đầu bối dây. Trong đó:
- Nêm chèn cách điện bằng các vật liệu thường được làm bằng tre hay là gỗ phíp, có vai trò quan trọng trong việc tăng cường cách điện và tăng độ bền cơ cho bối dây.
- Cách điện rãnh và cách điện phần miệng rãnh thường được làm bằng chất liệu giấy cách điện có độ dày khoảng chừng 0,2 mm, với kích thước phải phù hợp với kích thước của phần rãnh Stator.
- Cách điện ở đầu các bối dây thường được sử dụng giấy cách điện với độ dày khoảng 0,1mm.
Trong quá trình quấn dây, các bạn phải đảm bảo lớp lót cách điện giữa các cáp pha. Vật liệu dùng để lót cách điện phải đảm bảo có được độ cách điện an toàn, bền bỉ với thời gian và đặc biệt còn có khả năng chống chịu các tác động của môi trường, chẳng hạn như nhiệt độ, độ ẩm,…
Bước 3: Quấn dây lên trên khuôn
Việc quấn dây lên trên của khuôn phải đảm bảo rằng người quấn có chuyên môn kỹ thuật cao, tính nết có sự tỉ mỉ và cẩn thận theo các thao tác sau:
- Quấn thử một bối dây, sau đó tiến hành lồng trực tiếp bối dây vào trong rãnh stato rồi điều chỉnh giúp cho phù hợp với phần khuôn đã tạo.
- Tiến hành quấn hết các bối dây còn lại.
- Quấn các vòng dây sao cho song song và đều nhau, không nên để chúng chồng chéo lên nhau.
- Nếu phải nối dây thì cần phải đảm bảo là các mối nối đều được đặt ở vị trí đầu dây. Mối nối phải được hàn chì một cách cố định và được cách điện bằng ống gen.
Bước 4: Lồng dây vào trong rãnh
Trước khi lồng dây, các bạn phải chú ý quan sát vỏ động cơ để có thể đưa đầu dây về phía có lỗ hổng để dây có thể luồn ra luồn vào, đồng thời đấu vào hộp đấu dây của động cơ.
Đặt cạnh bối dây vào trong phần rãnh theo thứ tự.
Lần lượt gạt từng sợi dây đi qua khe rãnh vào nằm gọn trong các lớp giấy cách điện.
Giữ các cạnh sao cho thẳng rồi dùng dao để đẩy từ từ từng sợi dây vào bên trong rãnh Stato.
Dùng tay để đẩy cách điện trong miệng rãnh vào rãnh.
Nắn 2 đầu của bối dây để có thể tạo ra không gian rộng cho việc lồng ghép các bối dây còn lại.
Bước 5: Lót giấy cách điện giữa các nhóm bối dây
Cắt và lót lớp giấy cách điện vào giữa các nhóm của bối dây phía ngoài rãnh để có thể phân lớp các nhóm bối dây ở giữa của các pha vào với nhau.
Bước 6: Đấu dây điện
Đấu liên kết các nhóm của bối dây, tại chỗ nối liên kết thì bạn phải được lồng ống gen giúp cách điện.
Dùng dây điện có chất liệu mềm nhiều sợi với 2 màu khác nhau để tiến hành nối các đầu dây ra.
Bước 7: Đai dây
Hai đầu dây của Stato được nắn tròn đều và cũng đủ rộng để có thể đưa roto vào một cách dễ dàng.
Tiến hành đai dây tại các vị trí có sự giao nhau của 2 nhóm bối dây.
Bước 8: Kiểm tra bộ dây
Đây là bước cuối cùng mà bạn cần chú ý vì trong quá trình quấn dây của động cơ điện 3 pha, để đảm bảo cho động cơ có độ an toàn và vận hành theo đúng những nguyên lý hoạt động vốn có của nó.
3. Sơ đồ quấn dây motor 3 pha
Trong thực tế, động cơ điện 3 pha thường được kết nối theo 2 cách chủ yếu đó là kết nối sao và kết nối tam giác. Do đó, để đơn giản hóa việc chuyển đổi động cơ 3 pha sử dụng lưới điện 1 pha, chúng ta sẽ chỉ cần 1 tụ điện thường trực cùng với động cơ 3 pha để giúp cho nó hoạt động với điện áp 1 pha. Cụ thể cách đảo chiều quay động cơ, công thức ước tính, tính toán điện dung của tụ điện thích hợp như dưới đây:
a) Kết nối tụ điện thường trực với động cơ đấu nối có hình tam giác
Chúng ta cần phải lắp đặt tụ điện với kết nối tam giác tương tự như hình vẽ dưới đây:
Động cơ đấu nối có hình tam giác
Ký tự * –> thay đổi kết nối giữa đầu nối sao của tụ điện cho phép đảo chiều quay của động cơ.
b) Kết nối tụ điện thường trực với động cơ đấu nối hình sao
Chúng ta cần phải lắp đặt tụ điện với kết nối đường dây theo hình sao như hình vẽ dưới đây. Chú ý là ý tự * trong sơ đồ thể hiện sự thay đổi kết nối giữa đầu nối sao của tụ điện cho phép có thể đảo chiều quay của động cơ.
Kết nối tụ điện thường trực với động cơ đấu nối hình sao
c) Cách lựa chọn tụ điện thường trực cho động cơ
Điều này tương đối quan trọng với động cơ, vì nếu chúng ta chọn tụ điện có điện dung không phù hợp, có nghĩa là quá thấp hay quá cao thì sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc của động cơ, thậm chí còn có thể làm cháy cuộn dây của động cơ.
Dưới đây là bảng tham khảo các giá trị điện dung của tụ điện mà bạn có thể lựa chọn cho động cơ của mình. Nhưng cũng cần chú ý rằng chúng ta phải xem xét kỹ điện áp làm việc của motor cũng như điện áp kết nối để tránh tình trạng làm hư hỏng động cơ hay tác động đến bản thân tụ điện.
Bảng tham khảo các giá trị điện dung của tụ điện
Cách quấn motor 3 pha thành 1 pha trong trường hợp này:
Bước 1: Tính điện dung của tụ điện làm việc theo công thức dưới đây:
Trong đó:
Ipha đm là dòng điện định mức của động cơ, UL là điện áp nguồn 1 pha mà động cơ sẽ hoạt động khi đấu 3 pha thành 1 pha, k là hệ số tính toán, k phụ thuộc vào từng sơ đồ đấu dây cụ thể:
- Sơ đồ hình 1: k = 4800
- Sơ đồ hình 2: k = 2800
- Sơ đồ hình 3: k = 1600
- Sơ đồ hình 4: k = 2740
Bước 2: Tính điện áp của tụ điện làm việc theo công thức: UC > 1.5 UL
Bước 3: Tính điện dung của tụ điện khởi động theo công thức: Ckđ =(2-3) CLV
d) Tính trị số tụ điện dựa vào kinh nghiệm
Với những động cơ vận hành ở điện lưới 220V thì cứ 1kw, bạn phải có CLV= 65 mF. Ví dụ 1: Động cơ 3pha 220/ 380V, 0,6kw đấu lại chuyển sang 1 pha 220V thì phải dùng tụ điện có điện dung là: CLV = 70x 0,6 = 39 mF
Ckđ =(2-3) CLV = (78-117)mF
Ví dụ 2: Một động cơ 3 pha có công suất 1kw chạy bằng điện áp 220/ 380V dòng điện 4.2/ 2.4A. Hãy đấu lại để tiến hành sử dụng ở mạng 1 pha 220V.
Giải:
Nếu theo kinh nghiệm: CLV = 65 mF Ckđ =(2-3) CLV = (130-195)mF
Hai tụ này chính là tụ dầu nên ta có Uc > 380V
Theo công thức, ta có thể lựa chọn sơ đồ:
- Với hình 1 thì bạn có thể lựa chọn như sau:
- Với hình 3 thì tính theo công thức:
Video motor 3 pha
Kết luận
Trong quá trình thực hiện đấu nối motor theo mạch sơ đồ và cách quấn motor 3 pha chuyển thành 1 pha như trên, nếu có thắc mắc gì, các bạn hãy liên hệ với chúng tôi hoặc comment ở dưới bài viết để có những hướng dẫn, hỗ trợ tận tình nhất. Các bạn cũng có thể lựa chọn những địa chỉ uy tín cung cấp và sửa chữa motor chất lượng cao để mua hàng.
Nội Dung Có Thể Bạn Quan Tâm:
- Nguyên Lý Hoạt Động Và Kỹ Thuật Quấn Dây Động Cơ Điện Vạn Năng
- Motor Điện 3 Pha Xuất Khẩu Châu Âu, Cấu Tạo, Ký Hiệu, Tiêu Chuẩn Thiết Kế
- Giá Motor 3 Pha Hitachi Toshiba Mitsubishi Nhật, ABB, Siemens Đức, Giá Quấn Lại Motor Toàn Quốc
- Biến Tần Điều Khiển Tốc Độ Motor 3 Pha, Lợi Ích, Khái Niệm
- Động Cơ Parma, Thương Hiệu Bán Chạy Nhất Việt Nam, Quy Mô Tập Đoàn
- Cách Đấu Điện Motor 1 Pha, Đấu tụ, Đảo Chiều Tùy Ý
